Angielskie słowa roku 2022

W odróżnieniu od Polski, w świecie anglojęzycznym funkcjonuje kilka plebiscytów na „angielskie słowo roku 2022”*. Wiąże się to z tym, że istnieje kilka większych wydawnictw oraz internetowych słowników, które zajmują się opisem angielskiego.

W tym artykule prezentujemy wam słowa roku wytypowane przez wydawnictwa i serwisy takie jak: Oxford, Cambridge, Collins, Merriam-Webster, Macquarie Dictionary oraz Australian National Dictionary Centre.

Żeby było ciekawiej, podajemy też różne inne terminy typowane przez leksykografów jako istotne lub charakterystyczne dla kończącego się roku. Staramy się przytoczyć jak najszerszy kontekst, żeby pokazać, w jakich okolicznościach zaistniały wybrane słowa. 

*Słowa (words) w tych plebiscytach są rozumiane jako pozycje słownikowe mające konkretne znaczenie.

Wiele „słów roku”

Co istotne, w anglojęzycznym świecie plebiscyty te nie skupiają się jedynie na języku młodzieży. W Polsce podejście do języka jest wciąż mocno konserwatywne, a słowniki aktualizują się bardzo wolno, dlatego wszelkie zmiany przypisywane są „niesfornej młodzieży”. W świecie anglojęzycznym jest inaczej: słowniki internetowe są aktualizowane na bieżąco, a językoznawcy (świadomi tego, że język żyje, a nowe słowa rodzą się na naszych oczach) nieustannie pracują nad wychwytywaniem setek nowych słów, które pojawiają się w internecie i mediach. Dodatkowo wydawnictwa często konkurują ze sobą, co stawia poprzeczkę jeszcze wyżej.

Angielskie słowo roku 2022: Oxford University Press

W tym roku Oxford University Press wytypowało 3 słowa, na które mogli głosować internauci z całego świata. Listę słów przygotowali wykwalifikowani językoznawcy pracujący dla OUP. Do głosowania poddano trzy słowa:

• #IStandWith,

w Polsce odpowiednikiem może być #muremza. To „słowo”, a raczej hasztag złożony z kilku słów, zdaniem OUP doskonale ukazuje dynamikę 2022, roku pełnego rozgrzewających social media wydarzeń: poczynając od wojny w Ukrainie, przez medialne procesy sądowe oraz liczne skandale. Fraza, która pomaga wyrazić swoje poglądy, ale też buduje i umacnia podziały między różnymi grupami.

• metaverse,

termin ukuty w powieści science-fiction „Snow Crash” Neala Stephensona z 1992 roku w odniesieniu do środowiska wirtualnej rzeczywistości; użycie tego słowa wzrosło czterokrotnie w październiku 2022 roku w porównaniu z tym samym okresem w roku ubiegłym.

• goblin mode, czyli zwycięskie angielskie słowo roku 2022.

Goblin mode to, tłumacząc bardzo luźno, „tryb goblina”, za którym stoi idea odrzucenia społecznych oczekiwań na rzecz robienia tego, na co ma się ochotę. Krótko mówiąc, określenie to odnosi się do stanu, w którym pozwalamy sobie być niechlujni, leniwi i nie przejmujemy się opinią innych. Wiele osób wiąże popularność tego słowa z czasami pandemii i różnych kryzysów, które sprawiają, że ludzie w nowy sposób patrzą na normy społeczne.

Cambridge Dictionary

Cambridge wytypowało „homer” jako angielskie słowo roku 2022.

Aby zrozumieć, dlaczego zdecydowano się akurat na ten termin, musimy cofnąć się do początku 2022 roku. Przez pierwszą połowę roku dużą popularnością cieszyła się gra Wordle, która polegała na odgadywaniu pięcioliterowych słów. Każdego dnia pojawiało się nowe słowo. Niektórym udało się odgadnąć słowo codziennie przez kilkaset dni z rzędu! …aż do 5 maja, kiedy zagadką dnia było słowo „homer”. Wtedy właśnie wielu graczy straciło passę. Dlaczego? Bo słowo to wywodzi się z amerykańskiego slangu i używa się go przede wszystkim w kontekście rozgrywki baseballowej.

• Homer
  czyli „home run”, to trafienie w piłkę baseballową, po którym pałkarz zdobywa wszystkie cztery bazy, a tym samym zdobywa punkt dla swojej drużyny.

Słowo „homer” zawładnęło wyszukiwaniami w Cambridge Dictionary! 79 000 wyszukań w tym roku, z 65 401 wyszukiwań mających miejsce w ciągu jednego dnia. 95% wyszukiwań było spoza Ameryki Północnej. Cambridge swoim wyborem zwróciło uwagę na to, że wciąż istnieje wiele żywych różnic między różnymi wariantami angielskiego. Oprócz „homera”, szeroko dyskutowana była też ortografia słowa „humor” (pięcioliterowa wersje jest amerykańska, brytyjska wersja „humour” naturalnie nie pasowała do Wordle).

Angielskie słowo roku 2022: Collins English Dictionary

Pod koniec każdego roku kalendarzowego Collins ogłasza listę 10 słów, które zyskały na znaczeniu w danym roku.

• Partygate: nawiązanie do skandalu towarzyskiego na Downing Street w czasie pandemii.
• Kyiv: nazwa stolicy Ukrainy po ukraińsku (w odróżnieniu od zapisu Kiev, na wzór rosyjskiego).
• Warm bank: budynek, który otwiera swoje drzwi w zimie, aby zapewnić miejsce dla ludzi walczących o ogrzewanie swoich domów w czasie kryzysu energetycznego.
• Quiet-quitting: wykonywanie tylko podstawowych zadań w pracy, ale nie więcej niż do wymaganego minimum.
• Vibe shift: oznacza „znaczącą zmianę w panującej atmosferze lub kulturze”.
• Carolean: odnosi się do nowej epoki monarchicznej po objęciu tronu przez króla Karola, po zakończeniu drugiej epoki elżbietańskiej w 2022.
• Lawfare: strategiczne wykorzystanie postępowania prawnego w celu zastraszenia lub utrudnienia działania przeciwnikowi.
• Sportswashing: wykorzystanie sportu przez instytucje, polityków lub rządy państw w celu poprawy ich reputacji lub odwrócenia uwagi od niedopuszczalnej polityki (np. Olimpiada w Pekinie czy Mistrzostwa w Katarze)
• Splooting: zazwyczaj odnosi się do zwierząt takich jak psy lub koty (choć nie tylko). „Splooting” to czynność polegająca na leżeniu płasko na brzuchu na chłodnej powierzchni z wyciągniętymi nogami, jak corgi na zdjęciu poniżej:

Słowo roku 2022 wg Collinsa:

• Permacrisis
  termin opisujący „przedłużony okres niestabilności i niepewności”. Słowo odnosi się do toczących się przez ostatnie lata na świecie kryzysów, z którymi Wielka Brytania i świat musiały i nadal muszą się zmierzyć. Leksykografowie Collinsa wymieniają m. in. czasy pandemii, niestabilności politycznej, wojny w Ukrainie, rosnących podziałów, stale pogłębiających się zmian klimatycznych oraz pogarszającego się kryzysu ekonomicznego.

Angielskie słowo roku 2022: Merriam-Webster

• Gaslighting
  według definicji Merriam-Webster to „działanie lub praktyka wprowadzania kogoś w błąd, zwłaszcza w celu uzyskania osobistej korzyści”. Słowo to wywodzi się z psychologii, gdzie odnosiło się do manipulacji, która powoduje, że poddana jej osoba kwestionuje zasadność swoich własnych myśli. W 2022 roku nastąpił 1740% wzrost wyszukiwań tego terminu, które w swoim szerszym znaczeniu rezonuje z innymi terminami odnoszącymi się do nowoczesnych form oszustwa i manipulacji, takich jak fake news, deepfake i sztuczna inteligencja.

Oprócz tego, Merriam-Webster wymieniło kilka innych słów, które były najczęściej wyszukiwane w 2022: 'sentient’ (’czujący, świadomy’ w kontekście AI), 'omicron’, 'LGBTQIA’, 'queen consort’ (w związku z królową Elżbietą) oraz 'loamy’ (znów słowo z Wordle!).

Australijskie słowo roku 2022

Leksykografowie z Macquarie Dictionary i Australian National Dictionary Centre za słowo roku 2022 uznali „teal”.

• Teal
  to niezależn_ kandydat/ka polityczn_, któr_ ma umiarkowane ideologicznie poglądy, ale popiera zdecydowane działania ochrony środowiska i wspiera działania na rzecz klimatu. Słowo w tym znaczeniu jest popularne w australijskim angielskim. Samo „teal” oznacza kolor morski, który plasuje się pomiędzy zielonym (odnoszącym się do ekologii) i niebieskim (symbolizującym Australijską Partię Liberalną). Mieszanka ta stała się ulubionym kolorem wielu polityczek, szczególnie po tym, jak Zali Steggall użyła go w swojej kampanii, aby obalić byłego premiera. Często pojawiała się wtedy gra słów dotycząca „morskiej fali” (ang. 'teal wave’), która zmiotła krytykowany przez wielu rząd prawicy.

Autorka: Maria Bolek