Koty są z nami (ludźmi) od tysięcy lat. Udomowione najprawdopodobniej 7500 lat przed naszą erą, w zauważalny sposób zaznaczyły swoje miejsce w historii i życiu ludzi. W Japonii figurka maneki neko jest symbolem szczęścia. W Egipcie koty bywały mumifikowane, co wiązało się z przygotowaniem ich w pośmiertną wędrówkę. Wielu ludzi wierzy, że koty się z nami komunikują i rozumieją. Niektórzy twierdzą też, że rozpoznają swoje imiona. Czy naprawdę tak jest? Jaki jest język kotów?
Koci słuch doskonały
Z badań nad percepcją słuchową zwierząt wynika, że koty słyszą dźwięki w częstotliwościach od ok. 50 Hz do ok. 70-80 kHz – to jeden z najszerszych z zakresów słyszalności wśród przebadanych ssaków. Oznacza to, że koty słyszą w zakresie ludzkich ultradźwięków (powyżej 20 kHz). Ponadto, koty świetnie sobie radzą z lokalizowaniem źródła dźwięku. Wrażliwość ta jest dodatkowo wzmacniana przez duże ruchome uszy zewnętrzne (małżowiny uszne), które zarówno wzmacniają dźwięki i pomagają kotu wyczuć kierunek, z którego dobiegają. Poniżej poglądowy wykres słyszalnych częstotliwości, dla zobrazowania różnicy między człowiekiem i kotem:
Heffner RS, Heffner HE. 1985. Hearing range of the domestic cat.
Język kotów
Między sobą koty komunikują się za pomocą głosu najczęściej w relacjach matka-potomstwo, w czasie walki lub obrony terytorium oraz podczas okresu godowego. Jednakże, wraz z udomowieniem, koty wykształciły duży i bardzo zróżnicowany repertuar głosowy do komunikacji z ludźmi, który pozwala im na wyrażanie swojego stanu psychicznego oraz swoich pragnień, potrzeb i zamiarów. Temat ten zainteresował szwedzkich naukowców i naukowczynie, którzy stworzyli projekt MEOWSIC. Zespół tego projektu bada, jak prozodia, głos, melodia (intonacja) i styl mówienia ludzi i kotów wzajemnie na siebie oddziałują. Susanne Schötz, fonetyczka z Lund University, wydała nawet książkę popularnonaukową „Sekretny język kotów”, w której dzieli się wynikami badań akustycznych i fonetycznych nad dźwiękami wydawanymi przez koty w komunikacji z ludźmi. Badaczka sklasyfikowała je w kilka kategorii, starając się zakreślić charakterystyczne cechy i rodzaje kociej mowy.
Wpływ innych języków na język kotów
W repertuarze wokalnym kotów najpopularniejsze jest miauczenie. Wydaje się ono być jedną z głównych metod komunikacji kota z człowiekiem. Jego brzmienie może być zróżnicowane i zniuansowane niemal w nieskończoność. Każdy kot dostosowuje swoje miauczenie do konkretnej sytuacji i potrzeb oraz… do swoich ludzi. Z tego właśnie powodu badacze uważają, że mogą wśród kocich miauków występować różnice geograficzne spowodowane wpływem ludzkiej mowy (różnych języków), którą mówi się w otoczeniu kota, jak również odgłosami wydawanymi przez inne koty w okolicy.
Kocia fonetyka
Mimo, że koty nie komunikują się w języku podobnym do ludzkiego, Schötz postanowiła zebrać te najbardziej charakterystyczne elementy kociej komunikacji, które powtarzają się w konkretnych kontekstach. Przy opisywaniu tego zagadnienia ważne było scharakteryzowanie budowy kociego aparatu mowy.
Wargi i języki kotów są inaczej ukształtowane i innej wielkości niż u ludzi, podobnie jak krtań, która jest również inaczej umiejscowiona. Dlatego też człowiek nigdy nie będzie w stanie wydać takiego samego dźwięku jak kot (i odwrotnie). Mimo to, pewne klasy dźwięków są wspólne. Jako przykład może służyć nosowy dźwięk obecny w onomatopejach oddających kocie miauczenie /m/, /n/ (lub podobny). Wynika to z tego, że u kotów i u ludzi, nosowe dźwięki powstają przez zamknięcie przepływu powietrza przez jamę ustną, ale z obniżonym podniebieniem miękkim, co pozwala na wydostawanie się powietrza przez nos.
Czy koty znają swoje imiona?
Kocia mowa to jednak nie tylko segmenty takie jak samogłoski czy spółgłoski. W komunikacji kotów z nami (i naszej z nimi) istotna jest też intonacja, natężenie, długość, rytm i jakość głosu (syczący, szorstki, charczący…). Podobnie jak ludzie, koty są w stanie odróżnić miauknięcie, które ma oznaczać „jestem głodny” od miauknięcia, które powinno oznaczać „nie lubię tego”. Schötz uważa, że, aby lepiej interpretować kocie dźwięki, powinniśmy skupiać się właśnie na tych aspektach. Mimo iż badania nad komunikacją zwierząt dopiero się rozwijają, coraz więcej badaczy_ek pochyla się nad „mową” poszczególnych zwierząt. Japoński zespół badawczy wykazał, że koty mogą nauczyć się rozpoznawać swoje imiona, to znaczy, są w stanie odróżnić imiona od innych słów na podstawie różnic fonicznych (Saito i inni, 2019).
Autorka: Maria Bolek